วิธีการเลี้ยงปลาดุก

การเตรียมบ่อดินเลี้ยงปลาดุก

    

 - เริ่มต้นจากการตากบ่อ จะต้องตากบ่อให้แห้ง ปรับสภาพพื้นบ่อให้สะอาด

     - ใส่ปูนขาว เพื่อปรับสภาพของดินโดยใส่ปูนขาวหรือโดโลไมท์ในอัตราส่วน 60-100 กิโลกรัมต่อไร่

     - ใส่เกลือโลยให้ทั่วบ่อและใส่โปยลงไปในบ่อด้วยเพื่อที่จะปรับสภาพน้าไม่ให้ดำและมีอุณภมิให้ปลาหายใจได้ดี

     - ระบายน้ำเข้าบ่อโดยกรองไม่ให้ศัตรูของลูกปลาติดเข้ามากับน้ำให้ระดับน้ำลึก 30-40 เซนติเมตร หลังจากนั้นวันรุ่งขึ้นจึงปล่อยปลา และเพื่อให้ลูกปลามีอาหารกิน ควรเติมไรแดงในอัตราไร่ละประมาณ 5 กิโลกรัม เพื่อเป็นอาหารแก่ลูกปลาหลังจากนั้น จึงให้อาหารผสมแก่ลูกปลา ลูกปลาที่นำมาเลี้ยงควรดูว่ามีสภาพแข็งแรง การปล่อยลูกปลาลงบ่อเลี้ยงจะต้องปรับสภาพอุณหภูมิของน้ำในถุงและน้ำในบ่อเท่าๆกันก่อน วิธีการคือแช่ถุงบรรจุลูกปลาในน้ำประมาณ 20 นาที จึงปล่อยลูกปลา เวลาที่เหมาะสมในการปล่อยลูกปลาควรเป็นตอนเช้าหรือตอนเย็นก็ได้ ปลาดุกเล็ก

       - ใส่ปุ๋ยคอก ใช้ขี้วัวหรือขี้ไก่ก็ได้ เพื่อให้เกิดไรแดง อาหารตามธรรมชาติสำหรับลูกปลาในอัตราประมาณ 40-80 กิโลกรัมต่อ 1 ไร่

การเลือกสถานที่เลี้ยงปลาดุก

1. สถานที่ไม่เป็นที่ลุ่มหรือที่ดอนเกินไป สามารถจัดระบบน้ำระบายน้ำเข้า-ออกได้ดี

2. สภาพดินควรเป็นดินเหนียวสามารถทำเป็นคันบ่อเก็บกักน้ำได้ดี

3. สภาพน้ำต้องเป็นน้ำสะอาดปราศจากสารพิษของโลหะหนักหรือยาฆ่าแมลง หรือของเสียจากโรงงานอุตสาหกรรม

4. ทางคมนาคมสะดวก

จำนวนปลาและการใช้พื้นที่ในการลี้ยง

           1. จำนวนปลา 20,000  ใช้พื้นที่ในการลี้ยงประมาณ 1ไร่ ความกว้าง 30เมตร ความยาว  30เมตร ความลึก 2 เมตร

-                 2. จำนวนปลา 15,000  ตัว ใช้พื้นที่ในการเลี้ยงประมาณความกว้าง 15 ความยาว 20 เมตร ความลึกเมตรครึ่ง

                                               

                                                  การให้อาหารปลาในแต่ละช่วง

         ช่วงแรกคือการให้อาหารเม็ดเมื่อปล่อยลูกปลาดุกบิ๊กอุยลงในบ่อดินแล้ว อาหารที่ให้ในช่วงที่ลูกปลาดุกมีขนาดเล็ก(2-3 เซนติเมตร) ควรให้อาหารผสมคลุกน้ำปั้นเป็นก้อนให้ลูกปลากินโดยให้กินวันละ 2 ครั้ง หว่านให้กินทั่วบ่อโดยเฉพาะในบริเวณขอบบ่อ เมื่อลูกปลามีขนาดโตขึ้น จนมีขนาดความยาวประมาณ 5-7 เซนติเมตร ขึ้นไปจะให้อาหารเม็ดเพียงอย่างเดียว ช ช่วงที่สอง คืออาหารเสริมชนิดต่างๆได้ เช่นโครงกระดูกไก่ ไส้ไก่ เศษขนมปังทุกชนิดเนื้อ เศษเส้นก๋วยเตี๋ยว หรือเศษอาหารต่างๆเท่าที่สามารถหาได้นำมาบดรวมกัน แล้วผสมให้ปลากิน แต่การให้อาหารปลาประเภทนี้จะต้องระวังเรื่องคุณภาพของบ่อดินที่เลี้ยงด้วย เมื่อเลี้ยงปลาได้ประมาณ 3-4 เดือน ปลาจะมีขนาด 250-500 กรัมต่อตัว ซึ่งผลผลิตที่ได้จะประมาณ 10-14 ตันต่อไร่ อัตรารอดตายประมาณ 60-70 เปอร์เซ็นต์

    ช่วงที่สาม คือการบดอาหารโครงไก่ส่วนผสมที่สําคัญก็จะมีขนมปัง รําข้าว มันไก่หรือมันเนื้อ เกลือ 

อุปกรณ์ในการบดอาหารโครงไก่

- เครื่องบดโครง

-  กระป๋องไว้สําหรับใส่โครงที่บดไว้แล้ว

-  รถเข็นสําหรับขนส่งหรือซาเล็ง

ปริมาณในการบด

-  ในช่วงที่ปลาได้ 1เดือนปริมาณในการบดอาหารให้ได้ 2 กระป๋อง 40 โหล โดยแบ่งเป็นโครงไก่ 20โหล ขนมปัง 15 โหล เกลือ 2-3 โหล

-   ในช่วงที่ปลาได้ 2 เดือนปริมาณในการบดอาหารให้ได้ 4 กระป๋อง 50 โหล โดยแบ่งเป็นโครงไก่ 30 โหล ขนมปัง 20 โหล

-   ในช่วงที่ปลาได้ 3 เดือนปริมาณในการบดอาหารให้ได้ 6 กระป๋อง  70 โหล โดยแบ่งเป็นโครงไก่ 40 โหล ขนมปัง 30 โหล

-    ในช่วงที่ปลาได้ 4 เดือนปริมาณในการบดอาหารให้ได้ 7 กระป๋อง 100 โหล โดยแบ่งเป็นโครงไก่ 60 โหล ขนมปัง 35 โหล

-   ในช่วงที่ปลาได้ 5 เดือนปริมาณในการบดอาหารให้ได้ 9 กระป๋อง 120 โหล โดยแบ่งเป็นโคงไก่ 80 โหล ขนมปัง 40 โหล  

ขั้นตอนในการเลี้ยง

-อัตราปล่อยปลาดุกบิ๊กอุย ลูกปลาขนาด 2-3 เซนติเมตร ควรปล่อยในอัตราประมาณ 40-100 ตัวต่อตารางเมตร ซึ่งขึ้นอยู่กับกรรมวิธีในการเลี้ยง คือชนิดของอาหารขนาดของบ่อและระบบการเปลี่ยนถ่ายน้ำปกติทั่วไป อัตราปล่อยเลี้ยงประมาณ 50 ตัวต่อตารางเมตร และเพื่อป้องกันโรคซึ่งอาจจะติดมากับลูกปลาใช้น้ำยาฟอร์มาลินใส่ในบ่อเลี้ยง อัตราความเข้มข้นประมาณ 30 ส่วนในล้านส่วน (3 ลิตรต่อน้ำ 100 ตัน) ในวันเดียวที่ปล่อยลูกปลาไม่จำเป็นต้องให้อาหารควรเริ่มให้อาหารในวันรุ่งขึ้น

การถ่ายเทน้ำ

   เมื่อตอนเริ่มเลี้ยงใหม่ๆ ระดับความลึกของน้ำในบ่อควรมีค่าประมาณ 30-40 เซนติเมตร เมื่อลูกปลาเจริญเติบโตขึ้นในเดือนแรกจึงเพิ่มระดับน้ำสูงเป็นประมาณ 50-60 เซนติเมตร หลังจากย่างเข้าเดือนที่สอง ควรเพิ่มระดับให้สูงขึ้น 10 เซนติเมตรต่ออาทิตย์ จนระดับน้ำในบ่อมีความลึก1.20-1.50 เมตร การถ่ายเทน้ำควรเริ่มตั้งแต่การเลี้ยงผ่านไปประมาณ 1 เดือน โดยถ่ายน้ำประมาณ 20 เปอร์เซ็นต์ ของน้ำในบ่อ 3 วันต่อครั้ง หรือถ้าน้ำในบ่อเริ่มเสียจะต้องถ่ายน้ำมากกว่าปกติ

 โรคของปลาดุกเลี้ยง

ในกรณีที่มีการป้องกันอย่างดีแล้วแต่ปลาก็ยังป่วยเป็นโรค ซึ่งมักจะแสดงอาการให้เห็น โดยแบ่งอาการของโรคเป็นกลุ่มใหญ่ ๆ ดังนี้

1. อาการ ติดเชื้อจากแบคทีเรีย จะมีการตกเลือดมีแผลตามลำตัวและครีบ ครีบกร่อน ตาขุ่น หนวดหงิกกกหูบวม มีน้ำในช่องท้อง กินอาหารน้อยลง หรือไม่กินอาหาร ลอยตัว

2. อาการจากปรสิตเข้าเกาะตัวปลาจะมีเมือกมาก มีแผลตามลำตัว ตกเลือด ครีบเปื่อย จุดสีขาวตามลำตัว สีตามลำตัวซีดหรือเข้มผิดปกติเหงือกซีดว่ายน้ำทุรนทุราย ควงสว่านหรือไม่ตรงทิศทาง

3. อาการจากอาหารมีคุณภาพไม่เหมาะสม คือ ขาดวิตามินซี กระโหลกร้าว บริเวณใต้คางจะมีการตกเลือด ตัวคด กินอาหารน้อยลง ถ้าขาดวิตามินบีปลาจะว่ายน้ำตัวเกร็งและชักกระตุก

4. อาการจากคุณภาพน้ำในบ่อดิน ไม่ดี ปลาจะว่ายน้ำขึ้นลงเร็วกว่าปกติลอยหัวครีบกร่อนเปื่อยหนวดหงิก เหงือกซีดและบวม ลำตัวซีด ไม่กินอาหาร ท้องบวม มีแผลตามตัวอนึ่ง ในการรักษาโรคปลาควรจะได้พิจารณาให้รอบคอบก่อนการตัดสินในการเลือกใช้ยาหรือสารเคมี สาเหตุของโรค ระยะรักษา ค่าใช้จ่ายในการรักษา

5.การป้องกันโรคการเกิดโรคของปลาดุกที่เลี้ยงมักเกิดจากปัญหาคุณภาพของน้ำที่เลี้ยงไม่ดี ซึ่งอาจเกิดจากการที่เราให้อาหารมากจนเกินไปจนเกินอาหารเหลือ และทำให้เน่าเสีย เราสามารถป้องกันไม่ให้เกิดโรคได้โดยต้องหมั่นสังเกตว่า เมื่อปลาหยุดกินอาหารจะต้องหยุดให้อาหารทันที เพราะเท่าที่สังเกตจะพบว่า ปลาดุกบิ๊กอุยมีนิสัยชอบกินอาหารที่ใหม่ แม้จะกินอิ่มแล้วถ้าให้อาหารใหม่อีกจะก็จะคายหรือสำรอกอาหารเก่าทิ้งและกินอาหารที่ให้ใหม่อีก ซึ่งปริมาณอาหารที่ให้ไม่ควรเกิน ร้อยละ 5 ของน้ำหนักตัวปลายารักษาโรคสำหรับปลาที่ใช้อยู่ในปัจจุบัน คือ ไซฟล็อกซีน 20 ใช้สำหรับป้องกันและรักษาโรคติดเชื้อในระบบทางเดินอาหาร สัตว์น้ำใช้ 3 กรัมต่ออาหาร 1 กิโลกรัม ผสมกันให้กินวันละ 2-3 มื้อ ติดต่อกัน 5 วัน

 วิธีป้องกันการเกิดโรคในปลาดุกที่เลี้ยง

1.ควรเตรียมบ่อและน้ำตามวิธีการที่เหมาะสมก่อนปล่อยลูกปลา

2. ซื้อพันธุ์ปลาจากแหล่งที่เชื่อถือได้ ว่าแข็งแรงและปราศจากโรค

3. หมั่นตรวจดูอาการของปลาอย่างสม่ำเสมอถ้าเห็นอาการผิดปกติต้องรีบหาสาเหตุและแก้ไขโดยเร็ว

4. หลังจากปล่อยหลาเลี้ยงแล้ว 3 - 4 วัน ควรสาดน้ำยาฟอร์มาลิน 2 - 3 ลิตร/ปริมาตรน้ำ 100 ตันและหากปลาที่เลี้ยงเกิดโรคพยาธิภายนอกให้ แก้ไขโดยสาดน้ำยาฟอร์มาลินในอัตรา 4 - 5ลิตร/ปริมาตร น้ำ 100 ตัน

5. เปลี่ยนถ่ายน้ำจากระดับก้นบ่ออย่างสม่ำเสมอ

6. อย่าให้อาหารจนเหลือ

ข้อแนะนำ  ควรมีการทำร่มเงาให้เป็นที่พักจากความร้อนของลูกปลา เพื่อลดการตายของลูกปลาจากความร้อนครับ

การเลือกอาหารปลา

ถือเป็นเรื่องที่สำคัญลำดับต้นๆ ของการเลี้ยงปลาดุก เพราะต้นทุนกว่า 80% ของการเลี้ยงปลาดุกอยู่ที่อาหารครับ เราจึงต้องพิถีพิถันในการเลือกอาหารปลาให้มาก ไม่ว่าจะเป็นสีสัน กลิ่น ขนาดของเม็ด การลอยตัวในน้ำ ล้วนต้องเอาใจใส่มากๆเลย

1. เลือกอาหารให้เหมาะกับอายุของปลาด้วย หากเลือกไม่เหมาะสม จะทำให้ปลากินอาหารไม่ได้ หรือ การให้อาหารไม่เพียงพอครับ

- ลูกปลาดุกขนาด 1-4 เซ็นติเมตร เลือกใช้อาหารปลาดุกขนาดเล็กพิเศษ

- ลูกปลาดุกขนาด 3 เซ็นติเมตร เลือกใช้อาหารสำหรับปลาดุก 1-3 เดือน

2. ขนาดของเม็ดต้องใกล้เคียงกัน ไม่มีกลิ่นหืน  ไม่เป็นฝุ่น

3. การลอยตัวในน้ำ ไม่ควรจมลมเร็วเกินไปครับ เพราะนั่นหมายถึงอาหารปลาอาจจะมีความชื้นมากเกินไป

4. ระวังอาหารปลาที่ขึ้นราด้วยนะครับ เพราะจะเป็นสาเหตุให้ลูกปลาตายได้จำนวนมากครับ

ข้อแนะนำ ก่อนการเริ่มปล่อยปลาลงสู่บ่อ ควรมีการวัดอัตราการกินอาหารของลูกปลา เพื่อไม่ให้อาหารมากหรือน้อยเกินไป ซึ่งจะทำให้ผลกำไรน้อยลงครับ

การนำปลาดุกที่เลี้ยงไปขายในตลาด

        ปลาดุกเป็นปลาเศรษฐกิจที่เป็นที่นิยมเพาะเลี้ยงอย่างต่อเนื่องมาตลอด ทั้งในแง่ของปลาเนื้อและปลาแปรรูป ในปัจจุบันมีผู้ที่ทำการเลี้ยงปลาดุกมากขึ้น ทำให้ต้นทุนการเลี้ยงไม่สูงมากนัก และทำให้มีปลาเข้าตลาดได้อยู่ตลอดเวลา อีกทั้งยังได้ปลาที่ดี มีรสชาติอร่อย ขนาดของปลาได้มาตรฐาน ทำให้ผู้บริโภคซื้อปลาที่ราคาไม่แพง แนวโน้มตลาดทิศทางของการเพาะเลี้ยงปลาดุกจึงเป็นไปอย่างสวยงาม

            เมื่อทำการเลี้ยงปลาดุกไปแล้วประมาณ 5 เดือน ก็ถึงเวลาจับปลาขาย ปลาตามท้องตลาดจะเรียกชื่อแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับขนาด ส่วนมากจะนิยมเรียกตามขนาดอยู่ 3 ประเภท คือ ปลาขนาด 3-5 ตัวต่อกิโลกรัมจะเรียกกันว่าปลาย่าง (เป็นขนาดปลาที่ลูกค้าต้องการมากที่สุด) ปลาขนาด 2 ตัวต่อกิโลกรัม จะเรียกว่าปลาโบ้ แต่ไม่เป็นที่นิยมมากเท่าไร เพราะมีขนาดใหญ่เกินความต้องการ และขนาดครึ่งกิโลกรัมขึ้นไปจะเรียกปลาหั่น ซึ่งราคาปลาไม่มีผู้ใดกำหนดจะเป็นไปตามกลไกตลาด ขึ้นอยู่กับมีผลผลิตในตลาดมากหรือน้อย ถ้าปลาในตลาดมีมากราคาก็จะต่ำ แต่ถ้าปลาในตลาดมีน้อยราคาก็จะสูง และที่สำคัญที่สุดคือความต้องการของผู้บริโภค ว่ามีมากหรือน้อยเพียงใดด้วย แต่ปัจจุบันมีผู้นิยมบริโภคปลาดุกเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ


เทคนิคการเตรียมจับปลาดุกขาย   ให้ได้ราคาและกำจัดกลิ่นคาวปลา งดให้อาหาร 3 วัน ก่อนทำการจับปลา จากนั้นลดน้ำในบ่อให้เหลือประมาณ 80 - 90 เซนติเมตร ก่อนจับปลา 2 วัน แล้วใช้เกลือหว่านลงไปในบ่อ บ่อพื้นที่ 1 ไร่ ใช้เกลือ 30 กิโลกรัม โดยหว่านก่อนจับปลา 1วันความเค็มของเกลือ จะช่วยลดกลิ่นเหม็นคาวจากอาหาร และโคลนจากบ่อ ที่สำคัญจะทำให้ปลามีน้ำหนักดี ตัวแน่น หนังไม่ย่น และขายได้ราคาดี
การตลาด

                  การตลาด เป็นปัญหาใหญ่ที่มีอิทธิพลต่อการเลี้ยงปลามากที่สุด ตลาดปลาดุกนั้นเป็นในลักษณะที่มีคนกลางเป็นผู้ตระเวนจับปลาโดยตรงจากบ่อ เลี้ยงแล้วนำไปส่งพ่อค้าขายปลีดตามที่ต่างๆ ตลาดใหญ่จะอยู่ที่จังหวัดอ่างทอง อำเภอบางปะกง จังหวัดฉะเชิงเทรา กรุงเทพฯ ภาคอีสาน ภาคเหนือ ผู้จับปลามี บทบาทค่อนข้างสูงในการกำหนดราคาปลาร่วมกับความต้องการของตลาด ราคาปลาดุกเปลี่ยนแปลงค่อนข้างรวดเร็ว ขึ้นกับปริมาณผลผลิตที่ออกสู่ตลาดและฤดู กาล โดยทั่วไปพบว่าช่วงเดือนกุมภาพันธ์ -เดือนเมษายน ราคาปลาดุกมักจะราคาถูกเนื่องจากมีปลาธรรมชาติออกสู่ตลาดมาก การเพิ่มปริมาณและมูลค่าก็คือการ ขยายตลาดต่างประเทศ การถนอมและแปรรูปในลักษณะผลิตภัณฑ์ใหม่ๆ ซึ่งเป็นการกระจายผลผลิตอีกทางหนึ่ง